अरुण सुवेदी, राजनीतिक विश्लेषक

प्रचण्ड जस्तो सातिर खेलाडीले अहिले यो जुनपासा फाल्नुभएको छ, जुन कारणले ओलीसँग उहाँले बिद्रोह गर्नुभयो । ओलीजीले घोषणा गरेको निर्वाचनप्रति असहमति जनाउनुभयो । आज उहाँफेरि अर्ली इलेक्सनका पक्षमा उभिनुभयो । प्रचण्डजीका राजनीतिक यूटर्न हो यसलाई दुइटा डाइमेन्सनबाट हेरेको छु ।

एउटा डाइमेन्सनबाट हेर्दा के देखियो भने अमेरिकासँगको सम्बन्ध र एमसीसीलाई जसरी भएपनि बिलम्बित, लम्बित विषय बनाउन प्रचण्डले पहिलादेखिनै चाहनुभएको हो । उहाँको पार्टीमा देव गुरुङ र लीलामणि पोखरेल बोलिराख्नुभएको थिएन । शेरबहादुर देउवाजीलाई प्रधानमन्त्री बनाइराख्दा शेरबहादुर देउवाजीको स्ट्याण्ड क्लियर थियो । यसलाई वैशाख १२ गतेको नेटो जुन कटिन्छ ? नेटो कटेपछि शेरबहादुरजीले अब यसलाई धान्न सक्ने अवस्था छैन । वैशाख १२ गते उहाँले पेश गर्दै जाँदा प्रचण्डजीलाई जुन अफ्ठ्यारो पर्नेवाला थियो, त्यसलाई अब धकेल्नको लागि निर्वाचन आचारसंहिता जतिसक्दो चाँडो लागू गराउनु प¥यो । जति सक्दो चाँडो मुलुकमा निर्वाचन आचारसंहिता लागू गरेर यो विषय पछि हटोस् भन्ने पक्षमा प्रचण्ड चाहनु हुन्छ ।

अर्को डाइमेन्सन के हो भने ? प्रचण्डजीलाई एकदमै जसरी भए पनि निर्वाचनमा जान एउटा दरबिलो एलाइन्स चाहिएको छ । तुरुन्तै हिँजोअस्तिको ओलीजीसँगको तात्ततातो इतिहाँस छ । नेपाली कांग्रेसले कुनै पनि हालतमा माओवादीसँग गठबन्धन गरेर निर्वाचनमा जान सक्ने सम्भावना नै छैन । शेरबहादुर देउवाजीले व्यक्तिगत रुपमा चाहना राखेर मात्रै पनि हुँदैन । यदि गठबन्धन गरेर नेपाली कांग्रेसले केही सिट दियो भने पनि त्यहाँ मेसिभली बिद्रोह हुन्छ र त्यसको लाभ हुनेवाला स्थिति छैन । माओवादी र कांग्रेसको एलाइन्स हुनै सक्दैन ।

नेपाली कांग्रेसलाई सबै गरेर संसदको १६५ सिट, राष्ट्रिय सभा र पार्टीमा पदाधिकारीहरू बनाउँदा पनि नेता व्यवस्थापन हुन नसकेको अवस्था छ । त्यति धेरै मानिसहरू छन् । ती मान्छेको व्यवस्थापन र नेताहरूको व्यवस्थापन नै नेपाली कांग्रेसलाई आफैलाई अपुग भइरहेका बेला अरुलाई छोड्न सक्दैन । पहिला एलाइन्स गर्दा पोखरा र भरतपुरको तितो अनुभव पक्कै छ, कांग्रेसीहरूलाई ।

कांग्रेस अहिले आधारभूत विषयमा सैद्धान्तिक रुपमा अलग–अलग स्थिति छदैछ । तीमाथि पनि आफ्नै नेताहरूलाई व्यवस्थापन गर्ने र पार्टीभित्रकै आन्तरिक व्यवस्थापनका कारण पनि कांग्रेस एलाइन्समा जानै सक्दैन । पहिला पनि एलाइन्समा गएर एक प्रकारणको स्थिति निर्माण भइसकेको र अहिले पनि काहिँन काहिँबाट अभिप्रेरित भएर, कहिँन कहिँको सहजीकरणले केपी ओलीसँगको सम्बन्धलाई अलिकति तनव शिथिलिकरणको अध्यायमा लैजान प्रचण्डजी चाहनुहुन्छ । त्यसका लागि अर्लि इलेक्सन गरेर ओलीलाई जष्टिफाइ गरेर जाने पक्षमा छन् ।

कांग्रेससँग सम्भव भएन भने प्रचण्डजीको नेष्ट पासा ओलीजी नै हो । कम्युनिस्टमा आत्मालोचना गरेर यूटर्न हुन झनै सजिलो छ । एलाइन्स हुनुभन्दा पहिला प्रचण्डका बारेमा केपी ओलीका अभिव्यक्तिहरू प्रसस्त सुनेका हौँ नि त ? कति कडा र खराब अभिव्यक्तिहरू ओलीले दिनुभएको थियो । त्यसका बाबजुद पनि उहाँहरूको पार्टी एकीकरण हुने अध्यायसम्म पुग्यो नि ? पहिलाको निर्वाचनमा केपी ओलीले आफूलाई जति दरबिलो महशुस गर्नुभएको थियो यसपालिको निर्वाचनमा केपी ओली आफ्नै पार्टी पनि विभाजन भएको हुनाले पहिलाको निर्वाचन जस्तो आफूलाई दरबिलो महशुस गर्नुभएको छैन ।

केपी ओलीले पहिलाको निर्वाचनमा जस्तो दरबिलो महशुस गर्नुभएको छैन । त्यस बेला एउटा पपुलिस्ट नारालाई पकडेर हिँड्नुभएको थियो ओलीजी । नाकाबन्दी विरोधीको नारालाई । कालापानी, लिम्पियाधुरा र लिपुलेकको नारालाई ओलीले मात्रै बोक्ने कुरा छैन । सबैले बोकेका छन् । मत सबैले हारेका छन् ।

ओलीजी एजेण्डा र जनधरातलमा पनि पहिलाको इलेक्सनमा भन्दा पनि कमजोर हुनुहुन्छ । सत्ता आउँछ भने गठजोड गरे जस्तो गरेर आफूलाई अलिकति माथि राखेर प्रचण्डको वजुद पनि कहिँको सहजीकरण होला, कहिँको अभिप्रेरणा पनि होला तिनीहरूले पनि काम गरेको होला कहिँ न कहिँको प्रायोजन पनि होला ।

दोबाटोमा पत्ताफाल्नुभएको छ प्रचण्डजीले । कांग्रेसलाई दवावमा अहिलेसम्म राख्नुभयो । यत्रो दवावमा हुँदा पनि शेरबहादुरजीले इलोक्ट्रोल एलाइन्स गर्नुभएन । इलेक्ट्रोल एलाइन्सको कमिटमेन्ट संसद अगाडि लग्ने हो, या अर्कातिर जाने बाटो मैले निर्धारण गरिसकेँ भनेर शेरबहादुरजीलाई यो सन्देश दिने हो । शेरबहादुरजीबाट नआएर प्रचण्डजीबाट आयो नि त यो कुरा ।

प्रचण्डजीले अहिले जुन पासा लिएर आउनुभयो । यो भैपरी आएको गठबन्धन हो । सैद्धान्तिक रुपमा पनि स्वभाविक होइन । संसद विघटनको शेरबहादुरजी विरोधी होइन । देउवाजीले स्थानीय तहको निर्वाचन गरौँ भन्नुभएको छ ।

माधवजीको बारेमा म भन्न सक्दैन । उहाँलाई अस्तित्वको संकट छ । प्रचण्डजीले जुनपत्ता फाल्नुभएको छ त्यो पत्ताअनुसार ओलीजी र प्रचण्डजीको गठजोड भयो भने पनि माधव नेपालजी त्यसबाट दुधको माखो हुने जस्तो स्थिति छ । कांग्रेसले प्रचण्डसँग गठबन्धन गरेर जाने अवस्था छैन भने माधवजीसँग गठबन्धन गर्ने झन् स्थिति नै छैन । माधव नेपालजीको जे जस्तो अस्तित्व जोगिन्छ, प्रचण्डजी, माधव नेपालजी र मिलेर जानुभयो भने जे जति मधेश प्रदेशमा केही सम्भावना छ । समानुपातिकबाट केही सिट आउने सम्भावना हुन्छ । इलेक्ट्रोल एलाइन्स नगर्ने हो भने माधव नेपाललाई एक सिट पनि जित्न गाह्रो छ ।

स्थानीय तहको निर्वाचन गर्न कांग्रेसलाई संवैधानिक बाध्यता छ । स्थानीय तहको निर्वाचन गर्दा कांग्रेसलाई त्यत्ति ठूलो तात्विक घाटा छैन । कांग्रेस नाफाकै गणितमा हुन्छ । त्यसले मनोवैज्ञानिक रुपमा राष्ट्रिय निर्वाचनमा प्रभाव पार्छ । कांग्रेसलाई धेरै डिफेन्सिभ बनाएर शेरबहादुर देउवाजी जानुहुन्छ भन्ने मलाई लागेको छैन । स्थानीय तहको निर्वाचन पहिला गर्दा कांग्रेसलाई फाइदा छ ।

एमसीसी ल्याउन निवेदन दिने माओवादीको सरकार हुँदा बाबुराम भट्टराई हो । एमसीसीको सर्त निर्धारण गर्ने भनेको माओवादीको प्रधानमन्त्री प्रचण्डजी हो । प्रचण्डले निर्धारण गरेको सर्तअनुसार सम्झौता गरेको शेरबहादुरजी प्रधानमन्त्री हुँदा ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले हो । नेपालको संविधानले व्यवस्था गरे अनुसार एमसीसीलाई संसदमा पहिचान गर्नुपर्छ भनेर एउटा सर्त केपी ओली प्रधानमन्त्री हुँदा हालिएको हो । त्यो संवैधानिक बाध्यता मात्रै थियो । राजनीतिक रुपमा प्रचण्डले बेइमानी गर्नुभयो । आफैले गरेको सर्तहरूलाई प्रचण्डले प्रश्न सोध्नु थाल्नुभयो ।