– योगेश भट्टराई, सचिव, एमाले

प्रदेश प्रमुख तोक्नका लागि वाम गठबन्धनले सरकारलाई अनुमति दिएको हो ?

संविधानका कतिपय व्यवस्थाहरुले प्रदेश प्रमुख र राजधानी तोकेर अगाडि बढ्नुपर्छ भन्ने कुरा आइसकेकाले सोही अनुसार सरकारले काम गरोस् । तर अहिलेको सरकारले प्रदेश प्रमुख तोक्दा आसन्न नयाँ सरकारको मुख्य हिस्सेदार भनेका नेकपा एमाले र माओवादी हो । त्यसैले हामीसँग पनि राजनीतिक सहमति गरेर प्रदेश प्रमुख तोक्नुपर्छ भन्ने हाम्रो भनाई हो ।

तर सर्वदलीय बैठकमा वाम गठबन्धनका नेताहरुले सहमति दिनुभएन । किन ?

सरकारका तर्फबाट प्रदेश प्रमुखको नाम नै प्रस्ताव गरिएको छैन । कसरी सहमति दिने ?

प्रदेश प्रमुखको नाममा सहमति चाहिन्छ भन्न खोज्नुभएको हो ?

पाँच वर्षका लागि बन्ने सरकारसँग प्रदेश प्रमुखको बारेमा सहमति भयो भने सबैलाई राम्रै हुन्छ । व्यक्तिगत हिसाबले प्रदेश प्रमुखलाई पनि सहज हुने थियो । प्रधानमन्त्रीले कसरी गर्नुहुन्छ हेरौँ ।

प्रधानमन्त्रीले त प्रशासनिक क्षेत्रमा लामो समय काम गरेको योग्य मान्छेलाई प्रदेश प्रमुख बनाउने कुरा गर्नुभएको छ नि ?

उहाँले भनेको मापदण्ड ठिकै होला । त्यो त संविधानमै उल्लेख छ । तर ति व्यक्तिको पनि नाम त चाहियो । सहमति गर्नुपर्यो ।

सहमति नगरी गरिएका नियुक्ति अब बन्ने सरकाले उल्ट्याउने हो ?

उल्ट्याउने वा सुल्ट्याउने भन्ने कुरा नयाँ सरकारको अधिकारको कुरा हो । त्यो अधिकारलाई नचाहिदो ढंगले प्रयोग गर्दैनौँ ।

पार्टी एकता प्रक्रिया कहाँ पुग्यो ?

नयाँ सरकार गठन गर्नुअघि नै पार्टी एकता गर्ने गरी छलफल भइरहेको छ । आन्तरिक छलफल र गृहकार्य गरिरहेका छौँ । पार्टी एकता भनेको झन्झटिलो प्रक्रिया पनि हो । दुईवटा ठूला कम्युनिष्ट पार्टीहरु मिलाएर एउटा पार्टी बन्ने कुरा हो । नयाँ पार्टी बनाउँदा वैचारिक र संगठनात्मक हिसाबले नयाँपन आउँछ । विशाल कार्यकर्ता र पार्टी सदस्यहरुको व्यवस्थापन गर्ने काम पक्कै पनि अजङ्गको काम हो । तर हामी अगाडि बढाएर सरकार गठन गर्नुअघि नै एकता प्रक्रिया टुङ्ग्याउने प्रयासमा छौँ ।

सैद्धान्तिक रुपमा दुई पार्टीबिच मतभेद देखिएको छ । कसरी मिलाउनुहुन्छ ?

सैद्धान्तिक कुरामा धेरै अन्तरविरोध छैन । बहुदलीय जनवाद र २१ शताब्दीको जनवादमा धेरै ठूलो बहस छैन । हामी दुईवटै पार्टीलाई यही सिद्धान्तले यहाँसम्म ल्याएको छ । दुवै सिद्धान्तमा केही समानताहरु छन् । समानतालाई लिएर अगाडि बढ्ने हो । मतभिन्नतालाई थाँती राख्न सकिन्छ । अथवा बहस गर्दै जान पनि सकिन्छ । मूल सिद्धान्त त संविधानको प्रस्तावनामा नै समाजवादउन्मुख अर्थतन्त्र भनेर उल्लेख गरेका छौँ । हाम्रो लागि पनि यो मार्गदर्शक सिद्धान्त हो ।

बहुदलीय जनवादलाई एकतापछि कसरी समेट्नुहुन्छ ?

बहुदलीय जनवादको भावनाविपरित कोही पनि जाँदैन । किनकी यो भनेको नेपाली क्रान्तिको सिद्धान्त हो । समाजवादसम्म पुग्ने आधार तयार गर्ने हो । तर ४९ सालमा बहुदलीय जनवादको व्याख्या जसरी गरियो, त्यसको हुबहु व्याख्या गर्न अहिले सम्भव छैन । परिमार्जन हुन्छ । माओवादीले भनेको २१ औँ शताब्दीको जनवादको व्याख्या पनि हुबहु हुँदैन ।

नीतिगत रुपमा दुई पार्टीबिच विमति छैन ?

छैन । भएछ भने बहस गर्दै जान्छौँ ।

नेतृत्वको विषयमा चाँही ठूलै विमति छ हैन ?

नेतृत्वको कुरा त प्रष्टै छ नि, अलिअलि हाम्रा बिचमा यसो हुनु पथ्र्यो भन्ने कुराहरु त छन् । हामी सबैलाई थाहा छ कि, एमाले, कांग्रेस, माओवादी, राप्रपा लगायतका दलका विभाजन नेतृत्वकै कारणले भएको थियो । त्यसकारण नेतृत्वको विषय सेन्सेटिभ त छ नि । प्रधानमन्त्री, पार्टी अध्यक्ष, ससंदीय दल सबैको नेतृत्व एमालेकै अध्यक्षलाई बनाउन पाए हुन्थ्यो भन्ने हामीलाई लाग्छ । यही कुरा माओावदीका नेताहरुलाई पनि लागेको होला । तर एकतामा यो सम्भव छैन । हामीले समझदारीको बाटो खोज्नुपर्छ ।

माओवादीका नेताहरुले अबको प्रधानमन्त्री केपी ओली भनेर भन्दै हिँडेका छन् । एमालेका नेताहरुे चाँही एकतापछि पार्टी अध्यक्ष प्रचण्ड भनेर किन भन्न नसक्नुभएको ?

माओवादीले पनि औपचारिक निर्णय केही गरेको छैन । तर पनि ठूलो पार्टीको अध्यक्ष भएकाले ओलीलाई प्रधानमन्त्रीको रुपमा स्विकार गर्नु सामान्य कुरा हो । पार्टी एकतापछि हामी पनि प्रचण्डलाई अध्यक्ष मान्न तयार नभएको अवस्था होइन । माओवादी केन्द्रका साथीहरु पनि केपी ओलीलाई वा एमालेका कोही नेतालाई एकीकृत पार्टीको अध्यक्ष मान्नुहुन्न भन्ने पनि होइन । समझदारीपूर्ण ढंगले जान सकिएन भने त एकता नै हुँदैन नि ।

तपाईले शीर्ष नेताहरु अभिभावक बनेर बस्नुपर्छ भन्नुभएको छ । किन ?

त्यो एउटा विशिष्ट सन्दर्भमा मैले भनेको थिँए । त्यसमा विभिन्न टिकाटिप्पणी भएका छन् । त्यसैले धेरै बहस गरिरहनु औचित्यपूर्ण छ भन्ने लाग्दैन । भन्न चाँही मैले ओली र प्रचण्ड अभिभावक भएर बस्नुपर्छ भनेकै हो ।

यही कुराले तपाईको आलोचना भयो नि ?

मैले भनेको कुरामा विमति राख्न त पाइहाल्छन् नि । म को हो र मैले भनेका कुरामा विमति राख्न नपाउने ? त्यसमा पनि मलाई विरोध गर्ने कुरालाई त म स्वागत गर्छु । म त वुद्धको देशमा जन्मिएको मान्छे हुँ । वृद्धको सन्देश र उपदेशले नै मलाई प्रशिक्षित गरेका छन् । विरोध र विमति सहन सक्छु ।

तपाईले त्यसो भन्नुको आधार के हो त ?

मैले यो कुरा उठाउँदा मेरो विरोध हुन्छ भन्ने मलाई थाहा थियो । पृथ्वीले सूर्यलाई घुम्छ भन्दा पनि त्यतिबेला कति सत्य थियो ? त्यो भनेको कारणले दुनियाँमा कति ठूलो विरोध भयो । हङ्गामा भयो नि । सत्य कुरा पचाउन मान्छेलाई केही समय लाग्छ । भरे अध्याँरो हुन्छ, भोली विहान उज्यालो हुन्छ भन्यो भने कुरालाई नमानेर ढिपी कसेर हुँदैन नि । यस्तो कुरामा त म बहस गरेर बसिरहन्न । तर भोली विहानसम्म पर्खिनुस्, मैले भनेका कुरा भइहाल्छ ।

त्यसो भए प्रचण्ड र ओलीले विश्राम गर्नुपर्छ भन्ने निष्कर्षमा तपाई पुग्नुभएको हो ?

अब म यो कुरामा धेरै बहस गर्न चाहन्न । केही सन्दर्भमा भनेको थिएँ । तर मान्छेरुलाई बुझाउन सकिन होला । त्यो मेरै कमजोरी हो ।

ईश्वर पोखरेलको दबाबमा तपाईले यो प्रस्ताव ल्याउनुभएको भन्ने आरोप छ नि ?

मलाई कसैको दबाब छैन । म आफैँ बुझ्छु नि । ईश्वर पोखरेललाई त्यस्तो लाग्यो भने आफैँ भनिहाल्नुहुन्छ नि ।